Câu hỏi: Trong hành thiền, đôi khi con không thể quan sát hơi thở. Nên con chỉ biết quan sát hơi gió, hay âm thanh của bước chân những người đi kinh hành. Con nên làm gì thưa Thiền sư?

Thiền đi thì khác với thiền ngồi.

Trong thiền đi, chúng ta phải chánh niệm về sự chuyển động và sự dừng lại để thấy được bản chất vô thường.

Khi đi, chúng ta phải di chuyển liên tục, nên chúng ta phải xả ly khỏi cả quá trình động và tĩnh. Chúng ta cần nhận rõ chuyển động hay tĩnh lặng thì cũng đều chỉ là bản chất vô thường.

Do trong tâm có ý muốn chuyển động nên có sự chuyển động. Tâm đang điều khiển sự chuyển động. Và hành động di chuyển này cũng có bản chất vô thường.

Đối với gió thổi, chúng ta chỉ nên chú trọng vào động và tĩnh của cơn gió để có thể xả ly khỏi nó. Gió không phải là gì cả, nó cũng có bản chất vô thường luôn mới mà thôi. Có lực tạo ra từ động và tĩnh của cơn gió – đó cũng đồng bản chất vô thường.

Cả hai Thân và Tâm chúng ta cũng chỉ là sự kết hợp của Danh và Sắc, hay bản chất vô thường luôn mới. Sự di chuyển của gió hay thân ta cũng cùng bản chất vô thường. Chúng ta cần phải xả ly khỏi gió cũng như khỏi thân tâm của mình.

Âm thanh của bước chân cũng có bản chất vô thường luôn mới. Âm thanh của gió hay của bước chân hay tiếng ai đó nói chuyện cũng vậy. Tất cả đều có bản chất giống nhau là vô thường luôn mới.

Chúng ta phải áp dụng sự thật này khi đi kinh hành. Các chúng sinh hữu tình và vô tình, cái gì đó hay ai đó, đàn ông hay phụ nữ… đều chỉ là do vô minh và dính mắc trong tâm.

Chỉ có vô minh và dính mắc là thật.

Mục đích của hành thiền hay chánh niệm và xả ly là để tìm ra sự thật về vòng nhân quả của bản chất vô thường. Bất cứ lúc nào có nguyên nhân hay hành động thì cũng sẽ chắc chắn có kết quả hay phản ứng.

Chúng ta nên ngừng lại những hành động của Thân – Khẩu – Ý bằng cách làm nhiều thiện pháp hơn nữa. Nhờ đó, sẽ giảm đi những hậu quả nhân hay phản ứng

Nếu có hành động thì chắc chắn sẽ có phản ứng. Nếu không có hành động thì chắc chắn cũng không có phản ứng. Vậy nên chúng ta phải thay đổi nguyên nhân hay hành động, bằng cách làm mọi loại thiện pháp với hiểu biết đúng đắn, với chánh niệm và xả ly.

Nhờ đó mà vòng Nhân Quả của bản chất vô thường sẽ giảm dần cho người hành thiền.

Chúng ta càng gia giảm được guồng quay Nhân Quả của bản chất vô thường, chúng ta càng có thể tạo nên cuộc sống mà mình mong muốn. Chúng ta cũng có thể ngăn chặn những điều xấu hay những điều không hay sẽ không xảy ra.

Nhờ vậy, ta có được cuộc sống như ý nguyện bằng cách theo con đường Trung đạo. Đó là chỉ đơn thuần làm hoặc không làm, mà không có sự bám chấp hay dính mắc trong Tâm.

Trả lời câu hỏi của Thiền sinh trong Khoá thiền Vipassana Mùa Xuân 2024 tại Thiền đường Quốc tế – Thiền viện Phước Sơn.