Câu hỏi: Con nhận thấy rằng trong sự thực hành của mình có những trở ngại và mất chánh niệm rất nhiều, có lẽ là do không có đầy đủ chánh kiến. Con nhận thấy rằng có khi buổi sáng thì hiểu thế này nhưng chiều đã thấy khác rồi, điều con muốn hỏi là có phải là cần phải có chánh kiến ngay cả trước khi hành thiền để đừng dính mắc vào việc hành thiền và không bị dính mắc ngay cả vào Đức Phật, dính mắc vào trí tuệ mà mình có được, đó có phải là điều Ngài muốn nói không?

Đúng như vậy.

Câu hỏi: Có phải khi mà Ngài dạy chỉ kinh nghiệm thôi thì nó cũng giống như kỹ thuật hành thiền mà theo đó khi mà chúng ta thực hành và trở nên hay biết bất cứ hiện tượng nào trên thân và trên tâm mà không có gán một khái niệm nào đó thì có phải là những người thực hành như thế cũng đang trên con đường kiến tạo nên chánh kiến hay là điều Ngài muốn nói là chúng ta cần có chánh kiến trước đã.

Vào thời điểm hiện giờ thì bạn không thể hiểu cái chánh kiến bằng tự mình được, đó là lý do tại sao bạn cần đến những lời dạy như thế này nhiều hơn. Bạn cần phải gắng sử dụng cái hiểu biết đó mỗi một khi nào, trong bất cứ việc gì bạn làm. Nếu bạn quên cái chánh kiến, bạn cần nghe cái lời dạy này nữa. Và chú ý đến chánh kiến thì quan trọng hơn ở thời điểm hiện tại đối với bạn. Nếu bạn đã thành công trong việc thay thế tà kiến bằng chánh kiến thì điều mà bạn cần làm là làm những việc thiện khó làm và sử dụng chánh kiến vào những việc đó. Làm hay không làm, tồn tại hay không tồn tại, biết hay không biết, không có quan trọng. Đừng quá chú trọng đến hành động, nỗ lực hay không biết thì không quan trọng. Không cần phải cố làm, làm hay không làm, biết hay không biết nó đã là trong bản chất của chúng ta rồi, nó là tự nhiên rồi. Bản chất đó chỉ để sử dụng thôi, chỉ kinh nghiệm thôi, không phải để chú ý hay chú trọng quá mức. Không cần phải chú trọng đến bản thân hay người nào khác. Những khái niệm một người hay nhiều người chỉ để sử dụng mà thôi.

Chính vì lẽ ấy, tôi đang làm cái mà cần phải làm. Nhưng mọi người lại cho rằng tôi làm việc cho tất cả mọi người, bởi vì họ nhìn từ cái khía cạnh gọi là ngã kiến. Thực ra khi làm thì tôi làm với cái không có ý niệm về tự ngã. Cái điều mà tôi làm là làm một cách đúng đắn. Tôi có thể sử dụng tất cả các nguyên nhân và các kết quả, những cái hiểu và không hiểu một cách đúng đắn, chỉ là sử dụng mà thôi. Vì vậy các hành động của tôi nó rất là có năng lực bởi vì có sự thật, có chân lý trong hành động của tôi. Sự thật là chỉ sử dụng mà thôi, sử dụng Sự Thật Ngụy Tạo mà thôi.

Chúng ta đang sử dụng cuộc sống của chúng ta với cái sự chấp thủ, với tự ngã. Chính vì vậy chúng ta cần phải làm những việc không có khái niệm về ngã. Chú ý đến Sự Thật Ngụy Tạo thì sẽ tạo nên cái ngã. Chính vì vậy, thay cho việc chú ý đến Sự Thật Ngụy Tạo, chúng ta cần phải chú ý đến Chân Lý về Sự Thật Ngụy Tạo mà Chân Lý đó là chỉ sử dụng, chỉ kinh nghiệm mà thôi.

Câu hỏi: Khi chúng con nghe và hiểu thì chúng con cũng phải nhớ rằng cái hiểu biết đó cũng chỉ để sử dụng mà thôi có phải không ạ?

Đúng vậy, không chỉ đối với cái hiểu mà đối với tất cả.

Câu hỏi: Kể cả Niết Bàn hay sao?

Không, bạn không thể. Niết Bàn là sự thật gốc, là sự thật nguyên thủy rồi.