Câu hỏi: Thưa Thiền sư, cái gì là vô ngã?

Ý niệm về tự ngã là một sự hiểu biết sai lầm. Sự Thật là không có cái tôi hay không có tự ngã (Atta). Vô ngã nghĩa là không có cái gì, không có ai đó, mà [nó có nghĩa là] để chỉ làm mà thôi, để chỉ sử dụng mà thôi, để chỉ kinh nghiệm mà thôi và để chỉ biết mà thôi.

Sự Thật của Vô ngã là không phải cái gì, không phải ai. Khi bạn hỏi nếu không có tự ngã, thì ai đang thiền, tức là bạn đang nắm giữ Sự Thật. Vì không biết được Sự Thật nên sẽ có thói quen nắm giữ. Nắm giữ vào một ý tưởng. Sử dụng với việc nắm giữ là sai.

Vô ngã là để chỉ sử dụng mà thôi, để chỉ kinh nghiệm mà thôi, để chỉ biết mà thôi, chứ không phải để nắm giữ như một cái gì đó.

Đặt câu hỏi “Cái gì là Vô ngã?” nghĩa là bạn đang nắm giữ vào hiểu biết sai lầm rằng Vô ngã là một cái gì đó. Điều đó là sai.

Nếu chúng ta thực sự hiểu Sự Thật, về Vô ngã, ta sẽ không mắc sai lầm như vậy. Nắm giữ là lỗi sai liên quan đến tâm. Nếu chúng ta thực sự hiểu Sự Thật của Vô ngã hay hư vô, chúng ta sẽ không sử dụng sai Sự Thật về Vô ngã. Bởi vì không biết Sự Thật thực sự, tức là Vô ngã, nên mới có mắc sai lầm của việc nắm giữ hay chấp thủ. Kiểu sai lầm này sẽ không kết thúc. Nó xảy ra liên tục, hết lần này đến lần khác.

Nếu chúng ta thực sự hiểu Sự Thật về Vô ngã, câu hỏi này sẽ không xuất hiện. Chúng ta sẽ không nghĩ: “Vô ngã là gì?”. Chúng ta sẽ không nghĩ: “Tôi là ai?” hay “Bạn là ai?”.

Nếu có tà kiến hay sự hiểu biết sai lầm, sẽ có vô số những sai lầm của tâm. Nếu không có Tà kiến thì sẽ có Chánh kiến. Nếu Tà kiến biến mất, Chánh kiến sẽ xuất hiện. Nếu có Chánh kiến hoặc sự hiểu biết đúng đắn hay sự Giác ngộ, sẽ không có chấp thủ.

Câu hỏi: Ban đầu chúng ta phải thiền với tự ngã. Nhưng sau này điều đó sẽ trở nên vô dụng phải không?

Không, Sự Thật là Vô ngã. Không có cái ngã nào đang hiểu sai rằng có một cái tôi hay tự ngã. Vô minh hay không hiểu biết về Sự Thật sẽ tạo ra ý niệm rằng có cái tôi, tự ngã, hay một ai đó hoặc cái gì đó. Nếu chánh kiến hay hiểu biết đúng về Sự Thật có mặt, ý tưởng về ai đó hoặc cái gì đó, hoặc cái tôi sẽ biến mất mãi mãi.

Không có tự ngã. Tự ngã là không thật, không có thực. Vì thế không cần phải nói về cái tôi hay tự ngã.

Bởi vì không hiểu Sự Thật – tức là Vô ngã – ý niệm về cái gì đó, ai đó hay về tự ngã sẽ có mặt. Suy nghĩ từ góc nhìn của cái gì đó hay của ai đó là một việc sai lầm.

Chúng ta luôn luôn phạm một sai lầm trong tâm. Bất cứ thứ gì chúng ta làm, bất cứ thứ gì chúng ta nghĩ và bất cứ thứ gì chúng ta nói, chúng ta làm nó với ý tưởng về cái gì đó hoặc ai đó. Sự Thật là không có cái gì cả, không có ai cả. Đây là lý do tại sao tất cả các hành động thông thường của chúng ta trên ý, khẩu và thân chỉ là do tâm tạo, không phải thật. Đây là lý do tại sao tôi dạy về Vô ngã, không có “ai đó” hay “cái gì đó”.

Và tôi dạy để thiền sinh có thể thực hành mà không mắc phải ý niệm sai lầm về cái gì đó hay ai đó.

Câu hỏi: Vậy ai đang dạy?

Chánh kiến. Chánh kiến hay sự hiểu biết đúng đắn đang dạy. Không phải ai cả. Không phải chánh kiến “của tôi”.

Chánh kiến và xả ly. Tâm xả ly đang dạy.

Tà kiến và dính mắc đang nghe. Đây là thật.

Tà kiến và dính mắc tạo ra “có tôi đây”, “có bạn đây”, “đây là của tôi” và “đây là của bạn”. Những ý niệm này được tạo ra bởi sự vô minh và dính mắc.

Chúng ta cần thay đổi từ tà kiến sang chánh kiến, từ dính mắc sang xả ly. Đó là lý do tại sao chúng ta cần làm những gì nên làm. Giúp đỡ người khác, sử dụng những tài sản của mình cho người khác, sử dụng trí thông minh, khả năng và cả cuộc đời của mình cho người khác là hành động đúng, là những gì chúng ta nên làm.

Nếu chúng ta có thể làm những gì đúng đắn, sẽ ngày càng có ít tà kiến và dính mắc. Bằng cách này, chúng ta có thể thoát khỏi tà kiến và dính mắc.

Nếu không có tà kiến, thì sẽ có chánh kiến. Nếu không có dính mắc, thì sẽ có xả ly.

Trước khi tôi bắt đầu thiền, tôi không thể chấp nhận Sự Thật là vô ngã, là không có gì cả. Để có thể chấp nhận Sự Thật, tôi phải làm rất nhiều thiện pháp và hành thiền. Tôi phải làm thiện pháp liên tục. Tôi đã phải cố gắng để không lỡ mất cơ hội làm thiện pháp nào và tôi đã phải hành thiền mọi nơi, mọi lúc và trong mọi tình huống.

Nếu chúng ta không nghe Pháp, chúng ta đang phạm sai lầm. Nếu chúng ta không hành thiền, chúng ta đang phạm sai lầm. Nếu chúng ta không giữ giới, hoặc nếu chúng ta phá giới, chúng ta đang phạm sai lầm. Nếu chúng ta nắm giữ, nếu chúng ta làm việc chỉ để có thêm nhiều của cải, đó là một sai lầm. Nếu chúng ta nắm giữ & dính mắc vào tiền bạc của cải, chúng ta đang phạm sai lầm.

Chúng ta nên giữ thiện pháp. Chúng ta nên giữ khả năng làm thiện pháp.

Câu hỏi: Có một khoảnh khắc khi ý niệm về tự ngã xuất hiện và chúng ta tin rằng “Tôi là một ai đó”, hoặc “bạn là một ai đó”. Tại sao chúng ta không thể kinh nghiệm được vô ngã mọi lúc?

Chúng ta không thể từ bỏ được các hành động của mình. Nguyên nhân là vì chúng ta yêu thích những gì chúng ta muốn làm. Chúng ta tuân theo những ham muốn của mình. Chúng ta tuân theo các thói quen của mình. Chúng ta yêu thích khả năng của mình. Đó là lý do tại sao chúng ta làm trong khả năng. Đó là lý do tại sao ta lại không hiểu được Sự Thật về vô ngã.

Để biết về Sự Thật, chúng ta nên từ bỏ ham muốn của mình, khả năng của mình, truyền thống hay thói quen của mình. Điều này liên quan tới tất cả chúng sinh.
Đối với loài vật, chúng sẽ tuân theo ham muốn của chúng, chúng sẽ làm những gì chúng có thể làm. Chúng sẽ làm theo những gì chúng hiểu. Loài vật không có cơ hội để kiểm soát hành động của chúng.

Đối với con người, chúng ta có khả năng hiểu vượt lên trên sự chi phối của ham muốn. Vì thế, chúng ta có cơ hội để kiểm soát những hành động thông thường của chúng ta.

Bây giờ tất cả những hành động của chúng ta trên khẩu, thân và ý đều được kiểm soát bởi tà kiến và sự dính mắc. Chúng ta nên hiểu rằng, tất cả những hành động này là để làm và cũng để buông bỏ.

Đối với loài vật, chúng chỉ có thể hiểu rằng tất cả những hành động đó là để làm. Chúng không thể hiểu về việc buông bỏ các hành động.

Là con người, chúng ta có thể hiểu, đó là lý do tại sao chúng ta có thể từ bỏ việc mưu sinh cho bản thân. Chúng ta có thể xả ly khỏi cuộc sống của mình.

Để đi tới trung tâm thiền, chúng ta cần từ bỏ ngôi nhà và cuộc sống thế tục của mình. Để thiền, để giữ giới, chúng ta cần từ bỏ những hành động thông thường của mình.

Hành động cúng dường, giữ giới, và thực hành thiền chỉ và thiền minh sát là các hành động đúng đắn. Nếu chúng ta không làm thế, chúng ta có thể không bao giờ hiểu được Sự Thật về vô ngã.

Ngày càng nhiều hành động sai trái có thể tạo ra tà kiến mạnh mẽ. Nếu chúng ta đi ngược lại các hành động sai trái, tà kiến sẽ ngày càng yếu đi. Đó là lý do tôi dạy hàng ngày. Tôi lần lượt mở các trung tâm thiền và các khoá thiền, vì tôi muốn mọi người làm thiện pháp. Theo cách này, tà kiến sẽ ngày càng ít đi.

Câu hỏi: Nhiều người, những người đang có sự đồng nhất mạnh mẽ với tự ngã, cũng sẽ rất sợ chết. Khi họ nghe rằng không có tự ngã, họ nên đối phó với nỗi sợ hãi này như thế nào?

Tôi cũng từng giống như vậy. Nhưng tôi có cơ hội lắng nghe Giáo Pháp và hành thiền.

Tôi sử dụng cơ hội này. Tôi thường xuyên nghe những lời dạy của Đức Phật. Tôi cố gắng thiền hàng ngày. Tôi cố gắng giữ giới và luôn giúp đỡ người khác, những người cần giúp đỡ. Đây là cách mà tôi đã cố gắng thay đổi hành động của mình.

Trước khi tôi bắt đầu thiền, tôi làm giống như những người khác trong xã hội. Khi tôi bắt đầu thiền, tôi cố gắng làm như những thiền sinh và các vị thiền sư. Tôi cố gắng làm theo hành động của Đức Phật. Càng làm như vậy, tôi càng hiểu được sự lợi ích của làm thiện pháp.

Bất cứ khi nào tôi có khả năng buông bỏ tài sản, hành động hay thói quen của mình, bình an và sự hiểu biết đúng đắn có mặt trong tâm. Càng làm như vậy, càng có nhiều sự bình an và sự hiểu biết xuất hiện trong tâm tôi. Tôi trở nên có thể buông bỏ tất cả tài sản của mình, tất cả hành động của mình và cả cuộc sống của mình. Đó là lý do tại sao tôi trở thành một nhà sư.

Chỉ có hành thiền và làm thiện pháp mới có thể giải quyết được vấn đề. Nếu chúng ta không hành thiền & làm thiện pháp, chúng ta không có cơ hội hiểu được Sự Thật. Vì thế chúng ta phải thử. Chúng ta phải cố gắng.

Thực hành thiền và làm thiện pháp đã trở nên phổ biến ở Myanmar, đặc biệt trong những người trẻ tuổi. Thói quen này cũng có thể lan truyền tới những nước khác. Theo cách này, tà kiến và sự dính mắc ở các nước khác sẽ trở nên ít đi. Chúng ta phải nỗ lực và phải tin vào làm thiện pháp và hành thiền.

Vì bạn không thể thiền nghiêm túc, bạn chỉ biết chút ít về thiền. Bạn cần thiền nhiều hơn và làm thiện pháp nhiều hơn. Rồi bạn sẽ có kinh nghiệm của riêng mình về những kết quả tốt đẹp của hành thiền và làm thiện pháp.

Bằng cách này, bạn có thể hiểu. Bạn có thể tin vào thiền và làm thiện pháp.