Cảm giác ốm đau, yếu đuối, tức giận, tham đắm, lo lắng, sợ hãi, nghi ngờ xuất hiện trong tâm trí chỉ đơn thuần là khoảnh khắc hiện tại hoặc bản chất vô thường luôn mới. Bất cứ thứ gì tốt hay xấu xuất hiện trong tâm, chúng ta hiểu bản chất vô thường của các đối tượng đó. Bằng cách này, những cảm giác đó sẽ không kéo dài quá lâu. Nếu sức mạnh của chánh niệm và xả ly tăng lên, bất cứ thứ gì xuất hiện trên thân và tâm của chúng ta sẽ ngày càng xuất hiện ít đi và ngắn hơn. Nếu sức mạnh của chánh niệm và xả ly yếu đi, bất cứ thứ gì xuất hiện trên thân và tâm của chúng ta sẽ không giảm thời gian kéo dài đi.

Sự vô minh và dính mắc của chính chúng ta là nguyên nhân tạo ra cuộc sống và thân tâm của chúng ta. Đó là lý do tại sao vô minh và dính mắc đã tồn tại sẵn trong tâm chúng ta. Bất cứ cái gì chúng ta làm chúng ta nên chánh niệm trên thân khẩu ý của mình. Nếu chúng ta không chánh niệm, chúng ta sẽ bị vướng vào vô minh và dính mắc như thường lệ.

Vô minh và dính mắc là cha mẹ của tất cả chúng sinh. Vô minh là cha, dính mắc là mẹ. Có rất nhiều sự thiếu hiểu biết, hiểu biết sai lầm, vọng tưởng và rất nhiều dính mắc trong tâm. Vô minh và dính mắc là chỉ để sử dụng và trải nghiệm mà thôi, chứ không dính mắc hay chối bỏ. Chối bỏ có nguyên nhân là sân hận. Dính mắc có nguyên nhân là tham lam. Không nhận diện được sự vô minh và dính mắc là vọng tưởng hay không giác ngộ. Để không chối bỏ, chúng ta nên chánh niệm trên mỗi khoảnh khắc hiện tại, để biết về sự vô minh của chính mình. Để không dính mắc, chúng ta nên cố gắng hiểu về bản chất vô thường luôn mới, hoặc bản chất vô thường của sự vô minh của mình trong hiện tại.

Chúng ta càng chánh niệm nhiều hơn, chúng ta sẽ càng ít dính mắc hơn. Chúng ta càng có ít dính mắc, chúng ta càng chánh niệm được nhiều hơn. Việc thực hành chánh niệm và xả ly trên mỗi khoảnh khắc hiện tại là việc quan trọng nhất. So sánh với chánh niệm và xả ly, thì việc ngủ hay không ngủ, ăn hay không ăn, kiếm tiền hay không kiếm tiền thì không mấy quan trọng. Chúng ta nên chú trọng ngày càng nhiều vào việc thực hành chánh niệm và xả ly trên từng khoảnh khắc hiện tại.

Tại tầng thượng của chùa Pháp Vân có nhà bếp, phòng ăn và nơi thực hành thiền. Các tình nguyện viên và thiền sinh đang làm thiện pháp cùng nhau, trong cùng một lúc. Những người khác nhau đang liên tục làm các loại thiện pháp khác nhau ở cùng một nơi, trong cùng một thời điểm. Không gian ồn ào, nhiều mùi như thế này rất hữu dụng để làm thiện pháp cùng nhau, để chỉ làm mà thôi với chánh niệm và xả ly.

Chúng ta không nên quên sự thật rằng không có ai đó, không có thời gian, không có nơi chốn, hay bất cứ cái gì, chỉ có khoảnh khắc tạm thời, hiện tại hay bản chất vô thường luôn mới. Cảm giác ốm đau, yếu đuối, tức giận, tham đắm, lo lắng, sợ hãi, nghi ngờ xuất hiện trong tâm trí chỉ đơn thuần là khoảnh khắc hiện tại hoặc bản chất vô thường luôn mới. Bất cứ thứ gì tốt hay xấu xuất hiện trong tâm, chúng ta hiểu bản chất vô thường của các đối tượng đó. Bằng cách này, những cảm giác đó sẽ không kéo dài quá lâu. Nếu sức mạnh của chánh niệm và xả ly tăng lên, bất cứ thứ gì xuất hiện trên thân và tâm của chúng ta sẽ ngày càng xuất hiện ít đi và ngắn hơn. Nếu sức mạnh của chánh niệm và xả ly yếu đi, bất cứ thứ gì xuất hiện trên thân và tâm của chúng ta sẽ không giảm thời gian kéo dài đi.

Chúng ta vẫn còn sống, còn khỏe mạnh, chúng ta cũng có mối liên kết với Phật, Pháp, Tăng. Vì chúng ta có khả năng, nên chúng ta có cơ hội để làm thiện pháp trong khóa thiền này. Đó là lý do tại sao, chúng ta không nên lãng phí cuộc sống của mình trong khoảnh khắc hiện tại. Chúng ta nên cố gắng trở nên bận rộn làm thiện pháp với chánh niệm và xả ly. Khi chúng ta làm thiện pháp, chúng ta nên làm không phải chỉ cho bản thân, mà cho người khác, cho tất cả và cho sự thật về Nhân và quả của bản chất vô thường luôn mới. Chúng ta sử dụng cuộc sống và bản thân mình, cơ hội của mình để làm thiện pháp theo cách này. Đây chính là hiểu biết đúng về cách thực hành cho tất cả.

Nếu chúng ta không làm thiện pháp, sẽ có sự dính mắc với việc không làm thiện pháp. Chúng ta càng không làm thiện pháp, chúng ta sẽ càng bị dính mắc với việc không làm thiện pháp nhiều hơn. Khi đó, việc làm thiện pháp sẽ ngày càng trở nên khó khăn hơn, bởi vì sự dính mắc mạnh mẽ của chúng ta. Bên cạnh đó, tại vì không làm thiện pháp, sẽ càng dễ làm việc xấu. Chúng ta càng làm nhiều việc xấu, sẽ càng bị dính mắc vào hành động bất thiện trong thân và tâm. Theo cách này, sẽ có ngày càng nhiều vấn đề hay sự bất tiện trong cuộc sống của chúng ta. Sau cùng chúng ta chắc chắn nhận lại cái chúng ta cho đi.

Tất cả chúng sinh đều không chắc chắn và an toàn. Là con người, chúng ta thuộc về cuộc sống và thân tâm của mình chỉ khi chúng ta còn sống. Chúng ta có thể chết bất cứ lúc nào hay trong bất kỳ khoảnh khắc hiện tại nào. Khi chúng ta chết, chúng ta sẽ chắc chắn sẽ mất cuộc sống của mình. Đó là lý do tại sao chúng ta nên làm càng nhiều thiện pháp trước khi chết. Tất cả đồ vật cũng đều không chắc chắn và an toàn. Tất cả tài sản của chúng ta có thể bị mất bất cứ lúc nào, ngay cả khi chúng ta còn sống. Ngay cả khi chúng ta không mất tài sản khi còn sống, chúng ta chắc chắn sẽ mất tất cả tài sản khi nào chúng ta chết. Với hiểu biết đúng đắn này, chúng ta nên sử dụng tất cả tài sản của mình để làm ngày càng nhiều thiện pháp trước khi chúng ta mất đi tất cả tài sản của mình. Đây chính là hiểu biết đúng và cách thực hành cho tất cả.

Chúng ta nên luôn luôn sử dụng bản thân và tài sản của mình để làm ngày càng nhiều thiện pháp, không chỉ cho chúng ta mà cho cả người khác, cho tất cả, cho nhân và quả của bản chất vô thường luôn mới. Nếu chúng ta không làm thiện pháp, sẽ có sự dính mắc với việc không làm thiện pháp. Chúng ta càng không làm thiện pháp, chúng ta sẽ càng bị dính mắc với việc không làm thiện pháp nhiều hơn. Khi đó, việc làm thiện pháp sẽ ngày càng trở nên khó khăn hơn, bởi vì sự dính mắc mạnh mẽ của chúng ta. Bên cạnh đó, tại vì không làm thiện pháp, sẽ càng dễ làm việc xấu. Chúng ta càng làm nhiều việc xấu, sẽ càng bị dính mắc vào hành động bất thiện trong thân và tâm. Theo cách này, sẽ có ngày càng nhiều vấn đề hay sự bất tiện trong cuộc sống của chúng ta. Sau cùng chúng ta chắc chắn nhận lại cái chúng ta cho đi. Với hiểu biết đúng này, chúng ta không bao giờ nên buông thả tâm trí tự do, chúng ta nên chánh niệm trên mỗi khoảnh khắc hiện tại. Đây chắc chắn là cách giúp chúng ta thành toàn các ước muốn và đạt được thành công trong cuộc sống.

Thời hướng dẫn hành thiền sáng 27/09/2023 – Thiền sư Ottamathara – Chùa Pháp Vân, Hà Nội